Kunst ! We zijn door haar omgeven, we zijn door haar omstrengeld - niet in staat buiten haar te treden, niet in staat, dieper in haar binnen te dringen. Ongevraagd en ongewaarschuwd neemt ze ons op in de kringloop van haar dans en drijft ze zich met ons verder, tot wij uitgeput zijn en uit haar arm vallen. Kunst! Alles is haar schuld, alles haar verdienste. Zij is ons kapitaal.
En wat doen wij? Wij kibbelen over haar. Liefst van al verschuilen we ons achter haar. Wij verdelen haar in onze klasse. Omdat het ons profijt afwerpt, door haar kunnen we ons zelf buitenspel zetten in deze maatschappij. We koesteren haar onder een laag van intellectueel vernis. En zie, een groot deel van onze bevolking verarmt. En wat zie ik, kunst wordt gebruikt om afstand te scheppen.
Het verschil bepaal je zelf?
We hebben het zelf niet door; het verschil in klasse wordt groter en groter. En ons cultureel kapitaal, want dat is zij, is ongelijk verdeeld. Zoals ik al zei, wij profiteren er van. Alle soorten van voorkeur en smaak bepalen onze positie in de sociale ruimte. Wat zegt u, het verschil bepaal je zelf? Helaas!
Mee het verschil maken
Daarom pleit ik voor een doorgedreven aanwezigheid in ons onderwijssysteem. Wij, de artiesten zeg maar, zij die zich aan de kunst hebben overgeleverd, moeten erbij zijn van in de kiem. Moeten deel uit maken van een leefwereld waarin kinderen groot worden, jongeren strubbelen met hun problemen. Daarin actief een rol spelen n’importe wat rang of stand.
Ik hoop ertoe bij te dragen kunst in de breedste zin van het woord te laten doordringen tot alle lagen van de bevolking, zonder dat er verschil wordt gemaakt in sociale werkelijkheid. Josse de Pauw zei me, “mochten ze me wiskunde aan de hand van muziek hebben duidelijk gemaakt dan had ik nu geweten wat een vierkante meter is.”
Groot worden met kunst
Kunst kan ook daadwerkelijk inzichten geeft in dit leven. Ze geeft je beeld en taal. Een beeld en een taal die je terug kan geven. Die oplevert aan deze maatschappij. Een creatieve maatschappij, waar we verschil mee kunnen maken. Dan hoeven we niet meer te praten over wel of geen geld. Dan zal kunst deel uitmaken van ons dagdagelijks reilen en zeilen. Dan hoeven we haar niet meer in een hokje te stoppen. Dan zullen generaties met haar groot worden.
En wat is de reactie van de sector hierop? Stefan, hou toch op! Kunst zal altijd iets blijven voor een kleine groep in deze maatschappij. O ja, want ook de sector wil afstand houden. Als een koppig lief.
Ik heb net een project afgewerkt met studenten van het bijzonder onderwijs, “1 seconde” in De Dageraad in Kortessem. Studenten ontdekken, veranderen, wijzigen niet alleen hun koers maar ook hun attitude in dit leven; hoe ze in het leven staan. Ze zijn niet langer die paria’s die heel hun leven op de rug van een maatschappij zullen teren. Maar het zijn mensen die hun talenten hebben ontwikkeld en – mochten deze verder uitgebouwd en gevolgd kunnen worden- diezelfde maatschappij prachtige cadeaus zullen geven. Pas dan heeft kunst waarde.
Kunst wordt niet gebruikt om verschil te maken maar om verschil te tonen.
En wat zie ik? En wat doe ik? Ik kom maar even langs, ik ben maar een fractie van een groot netwerk. Ik mag maar even blijven. Deze jongeren moeten opgevolgd worden! Het beleid? Het beleid wil wel maar de administratie is zo stroef, mijnheer. Kunst blijft dus even, een fractie, iets wat gebruikt wordt om de tijd te vullen want de leegte verdwijnt niet. Kunst blijft misbruikt worden om verschil te maken.
Het is een bestaansreden. Zo erg zelfs dat we steeds meer en meer mensen verliezen. Om economische redenen, dat is juist, ook daarom zal kunst meer en meer voor the happy few zijn. Ook daarom zullen mensen zich afzetten tegen die elitesport. En dat is zo jammer. Want dat is niet wat zij wil.
We verliezen het, grandioos. We willen het nog niet toegeven. We verschuilen ons nog achter debatten over wel of niet subsidies. Maar wat als we geen rol meer kunnen spelen? Letterlijk. Laat ons ons nestelen en samen talenten ontwikkelen. Laat ons terug onze rol spelen.
Stefan Perceval.
Stefan Perceval studeert in 1997 af aan het HIDK-Studio Herman Teirlinck. Hij werkt als acteur, schrijver en regisseur voor verschillende theatergezelschappen,televisie en film. Sinds 2000 is Stefan een vaste waarde voor HETPALEIS en engageert hij zich sterk om een brede waaier van kinderen en jongeren te bereiken. Hij schreef deze bijdrage over Recht op Cultuur voor de Vriendenbrief van de Vrienden van HETPALEIS
De Vrienden van HETPALEIS zorgen voor de financiële middelen om iedereen van cultuur te laten meegenieten. Dankzij hun sponsoring wordt een zitje in de theaterzaal goedkoop genoeg opdat iedereen zou kunnen participeren aan cultuur. Klik hier voor meer informatie over de Vrienden van HETPALEIS.